यांत्रिक नवकल्पनांची आवड असलेल्या मनसुखभाई जगानी यांनी सायकलवर चालणारे स्प्रेअर विकसित केले, जे शेतकर्‍यांना अतिशय कार्यक्षम आणि परवडणारे आहे. हे यंत्र स्प्रे पंपच्या पिस्टनला हलविण्यासाठी सायकल स्प्रॉकेटच्या गोलाकार हालचालींचा वापर करते ज्यामुळे कीटकनाशके फवारण्यासाठी दबाव निर्माण होतो. फेकलेल्या सायकलच्या पुढच्या आणि मागच्या स्प्रॉकेट्सची अदलाबदल केली जाते आणि लहान स्प्रोकेट पिस्टन पंपला जोडलेले असते, त्यामुळे वर्तुळाकार गती पिस्टनच्या परस्पर गतीमध्ये रूपांतरित होते आणि अशा प्रकारे दबाव निर्माण होतो आणि अशा प्रकारे कीटकनाशकांची फवारणी केली जाते.

हे यंत्र कसं काम करतं ते पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा. 

 विजेची गरज नसणारा मातीचा फ्रिज पाहिलात का?

गुजरातचे मनसुखभाईं प्रजापती यांनी मातीपासून या मस्त फ्रिजची निर्मिती केली आहे. 'मिट्टीकुल' या त्यांच्या कंपनीमार्फत ते हा फ्रिज विकतात. या फ्रिजला चालवण्यासाठी विजेची गरज नाही त्यामुळे तुम्हाला वीजबिलाची चिंता करण्याची गरज नाही. यामध्ये ठेवलेले अन्न ताजे राहते आणि अन्नाच्या चवीतही बदल होत नाही. सामान्य माणसासाठी आणि पर्यावरणप्रेमींसाठी हे अगदी उपयोगाचे उपकरण आहे. 

हे फ्रिज फार सोप्या तत्वावर कार्य करते. ज्याप्रमाणे माठामध्ये ठेवलेले पाणी थंड राहते, त्याप्रमाणे यामधील अन्न थंड राहते. या फ्रिजच्या वर एक चेंबर आहे ज्यामध्ये प्यायचे पाणी आपण भरू शकतो. हेच पाणी फ्रिजच्या बाजूने खाली टपकते आणि आतून उष्णता काढून बाष्पीभवन होते, ज्यामुळे चेंबर्स थंड राहतात. पिण्याच्या वापरासाठी चेंबरच्या पुढील खालच्या टोकाला एक लहान नळ दिला आहे. खालच्या कप्प्यात अन्नसामुग्री ठेवण्यासाठी दोन कपाट दिलेले आहेत. पहिल्या कप्प्याचा वापर भाजीपाला, फळे इत्यादी साठवण्यासाठी केला जाऊ शकतो आणि दुसरा कप्पा दूध इत्यादी साठवण्यासाठी वापरता येतो. थंड आणि परवडणारे, अन्न, भाज्या आणि दूधदेखील नैसर्गिकरीत्या दिवसभर ताजे ठेवण्यासाठी हा मातीचा रेफ्रिजरेटर एक चांगला पर्याय आहे.

तुम्हाला हा फ्रिज 'मिट्टीकुल' च्या संकेतस्थळावर विकत घेता येईल, अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा. 

अमेरिकन तरुण रिचर्ड हेविट याने तयार केलेले हे उपकरण  स्पिनसायकल (Spin cycle) या नावाने ओळखले  जाते. २०१० मध्ये रिचर्ड जेव्हा सामाजिक कार्यासाठी आफ्रिकेतील बुरुंडी या देशामध्ये गेला असताना त्याने तेथील एका अनाथाश्रमात सुमारे 30 मुलांचे कपडे हाताने धुतले. लोकांना हाताने कपडे धुवावे लागू नयेत यासाठी त्याला मार्ग काढायचा होता आणि या गरजेतून जन्म झाला 'स्पिनसायकल' चा. हे उपकरण विकसनशील देशांमध्ये वेळ, ऊर्जा आणि पाण्याची बचत करण्यासाठी उपयोगाचे ठरत आहे. 

स्पिनसायकलचा वापर करणे फार सोपे आहे. सायकलच्या मागे असलेल्या ड्रममध्ये कपडे, पाणी आणि डिटर्जंट टाका, ड्रमचे झाकण बंद करा आणि सायकलचा वापर करणं सुरु करा. सायकल वापरात असताना हा ड्रम फिरतो. सुमारे दहा मिनिटानंतर आतील पाणी काढून टाका आणि त्यात स्वच्छ पाणी भरा. आणखी दहा मिनिटे सायकल चालवा. त्यानंतर कपडे काढून, पिळून, वाळू घाला. 

स्पिनसायकल ला तुम्ही एका जागी ठेऊन वापरू शकता किंवा तिला सायकलच्या मागे लावून एका जागेवरून दुसऱ्या जागेवर वाहून नेऊ शकता. 

या कमालीच्या उपक्रमाबाबत अधिक माहितीसाठी येथे भेट द्या.